گرد غوره؛ طعم سلامتی
گرد غوره چیست؟
غوره همان انگور نارس و ترشی است که هنوز به شیرینی نرسیده است. وقتی دانههای غوره را بهدرستی خشک و آسیاب میکنند، «پودر غوره» به دست میآید؛ ادویهای ترشمزه، کمی گس، با طبع سرد و قابض که سالهاست در آشپزی ایرانی برای طعمدادن به غذا و در طب سنتی برای اصلاح مزاج و درمان برخی مشکلات بدن استفاده میشود.
در ساختار پودر غوره، اسیدهای آلی متعددی مانند اسید مالیک، اسید فرمیک، اسید اگزالیک و اسید گلیکولیک حضور دارند. این اسیدها در کنار ویتامین C، ترکیبات مؤثرهای هستند که هم به طعم خاص این ادویه شکل میدهند و هم بخش زیادی از خواص درمانی آن را تشکیل میدهند.
ترکیبات و ارزش تغذیهای گرد غوره
از نگاه یک مزاجشناسی این چاشنی فقط یک پودر ترش نیست؛ مجموعهای از ترکیبات فعال است که روی چندین دستگاه مهم بدن اثر میگذارد. مهمترین نکات آن:
- وجود اسیدهای آلی کمک میکند چربی خون و سموم بدن بهتر دفع شوند.
- ویتامین C بالای غوره، آن را برای پیشگیری و کمک به درمان اسکوربوت (کمبود ویتامین C) و تقویت سیستم ایمنی مناسب میکند.
- برخی از ترکیبات آن، خاصیت آنتیاکسیدانی دارند و از سلولها در برابر آسیبهای اکسیداتیو محافظت میکنند.
همین ترکیبات است که باعث شده در طب سنتی، غوره و گرد آن را هم در کنار غذا و هم در نسخههای دارویی ببینیم.
خواص و طبع گرد غوره
غوره و فرآوردههای آن، از جمله گرد ترش غوره، دارای طبع سرد و تا حدی قابض معرفی شدهاند. به همین دلیل برای افرادی که مزاج گرم و پرحرارت دارند، در صورت استفاده درست، میتواند تعادل خوبی ایجاد کند و به کاهش حرارت اضافی بدن کمک کند. در عوض، افرادی با مزاج بسیار سرد، اگر بیحساب و کتاب از آن استفاده کنند، ممکن است دچار تشدید سردی، ضعف هاضمه یا دردهای گوارشی شوند. فرآوردههای غوره دافع بلغم و نابودکننده صفرا معرفی شدهاند. از این منظر، برای افرادی که دچار غلبه بلغم، احساس سنگینی، خوابآلودگی و پرحجمی بدن هستند، مصرف حسابشده آن میتواند بخشی از اصلاح مزاج باشد.
این خاصیتها در کنار سایر ویژگیهای این پودر باعث اثرگذاری آن در بخشهای مختلف سلامت شده است:
1. کمک به کاهش وزن و درمان چاقی مفرط
پودر ترش غوره یکی از ادویههایی است که میتواند در کنار تغذیه صحیح و تحرک، به روند لاغری کمک کند. اسیدهای موجود در غوره به کاهش چربی خون کمک میکنند و با کمک به دفع سموم از طریق کلیهها، بدن را سبکتر میکنند. از سوی دیگر، این ادویه کمکالری است و وقتی به جای سسها و افزودنیهای پرکالری برای طعمدادن به سالادها و غذاها استفاده شود، به کنترل کالری دریافتی کمک میکند. با این حال، برخلاف عادت غلطی که برخی برای لاغری دارند، مصرف ناشتا و مستقیم آبغوره یا پودر غوره توصیه نمیشود، چون این کار میتواند مخاط دستگاه گوارش را تحریک و زمینه زخم معده را فراهم کند.
2. تنظیم چربی و فشار خون
یکی از گروههای هدف چاشنی غوره، افرادی هستند که با چربی و فشار خون بالا درگیرند. گرد غوره با کمک به کاهش کلسترول بد (LDL)، افزایش نسبی کلسترول خوب و تنظیم غلظت خون، از سیستم قلب و عروق حمایت میکند. تأثیر آن در تنظیم فشار خون نیز در منابع مختلف طب سنتی و تجربه مصرفکنندگان ذکر شده است.
3. تقویت قلب و پاکسازی بدن
کسانی که بهدنبال سبککردن بدن، رفع سستی و تقویت کبد هستند، در نسخههای سنتی با نام غوره و گرد غوره زیاد روبهرو میشوند. این ادویه به دلیل ترکیبات اسیدی طبیعی و ویتامین C، در پاکسازی بدن، کمک به رفع زردی، بهبود عملکرد کبد و کاهش سستی عمومی مفید است.
4. بهبود عملکرد دستگاه گوارش
این ادویه اگر درست و در زمان مناسب مصرف شود، به بهبود هضم کمک میکند. در مقادیر متعادل، ترشح شیرههای گوارشی را تنظیم میکند، به هضم بهتر غذا کمک میکند و در درمان نفخ و سنگینی پس از غذا مؤثر است. همین ویژگی باعث شده در غذاهای چرب و سنگین، استفاده از آن، هم طعم را متعادلتر کند و هم هضم را آسانتر.
5. مبارزه با عفونتها، کرم معده و روده
در برخی منابع و تجربههای سنتی، از گرد غوره بهعنوان کمکدرمان عفونتهای رودهای، کرم معده و روده و عفونتهای گوارشی یاد شده است. طبیعت قابض و اسیدهای آلی آن، محیط نامناسبی برای رشد برخی عوامل بیماریزا ایجاد میکند و به پاکسازی مجاری گوارشی کمک میکند.
6. تقویت لثه، دهان و درمان اسکوربوت
ویتامین C موجود در انواع غوره نقش کلیدی در سلامت لثهها و مخاط دهان دارد. مصرف متعادل این ادویه میتواند به کاهش ورم دهان، بهبود مخاط لثه و پیشگیری از کمبود شدید ویتامین C کمک کند. از گذشته، یکی از موارد استفاده غوره، درمان اسکوربوت عنوان شده است.
7. اثر بر دردهای عضلانی، روماتیسم و سیاتیک
وجود برخی املاح و بهویژه پتاسیم در غوره سبب شده در طب سنتی برای کمک به روماتیسم، سیاتیک و دردهای عضلانی از آن یاد شود. این پودر ترش طبیعی با بهبود گردش خون و کمک به دفع مواد زائد، میتواند در کنار سایر تدابیر، بخشی از دردهای عضلانی و مفصلی را تسکین دهد.
کاربرد گرد غوره در آشپزی
این پودر ترش دارویی ادویهای است که هم بهجای آبغوره و هم در کنار سایر چاشنیها به کار میرود. این ادویه:
- در انواع خورشها مثل قرمهسبزی، قیمه، خورشهای خانگی و سنتی
- در غذاهای گوشتی مانند کباب، کتلت، خوراک گوشت
- در غذاهای روزمره مثل ماکارونی، عدسپلو، لوبیاپلو و انواع پلوهای ترکیبی
- در آبگوشت و خوراکهای محلی
- و در انواع سالاد و سسهای خانگی
استفاده میشود. مزیت آن نسبت به آبغوره این است که کنترل مقدار ترشی در غذا راحتتر است و هنگام پخت، غذا را کمتر شل و رقیق میکند. همچنین بهدلیل شکل پودری، هم در حین پخت و هم بهعنوان طعمدهنده نهایی روی غذا قابل استفاده است.
از این پودر میتوان دمنوش نیز تهیه کرد؛ اما این کار باید با دقت، در غلظت ملایم و برای کسانی که معده حساس ندارند انجام شود.
طرز تهیه سنتی گرد غوره
برای اینکه بدانید چه چیزی را میخرید، خوب است فرآیند تهیه گرد غوره را بشناسید. در روش سنتی:
ابتدا غورههای بیهسته، مثل انگور عسکری، انتخاب میشوند. غورهها شسته میشوند تا هرگونه گرد و غبار از سطح آنها پاک شود. بعد از آبگیری اولیه، دانهها از شاخه جدا و با مقدار کمی نمک مخلوط میشوند. این نمک هم به طعم و هم به فرآیند خشکشدن و نگهداری کمک میکند.
در مرحله بعد، غورهها روی یک پارچه نخی تمیز که روی سینی پهن شده قرار میگیرند، روی آنها توری کشیده میشود تا از گرد و خاک و حشرات در امان باشند و سینی در معرض نور آفتاب قرار میگیرد. در طول روزها، چند بار دانهها زیرورو میشوند تا خشکشدن یکنواخت باشد. مدت زمان خشکشدن بسته به شدت آفتاب و رطوبت هوا، از چند روز تا حدود دو هفته متغیر است.
وقتی غورهها کاملاً خشک و شکننده شدند، نوبت آسیاب است. دانههای خشکشده در دستگاه آسیاب پودر میشوند و بعد از الککردن، پودری نرم و یکدست به دست میآید که آماده بستهبندی و مصرف است.
عوارض و احتیاطهای مصرف گرد غوره
هرچند گرد غوره یک ادویه طبیعی است، اما مثل هر ماده غذایی و دارویی، حد و مرز مصرف دارد:
- افراد دچار زخم معده، رفلاکس شدید یا مشکلات گوارشی، نباید آن را ناشتا و غلیظ مصرف کنند.
- مصرف زیاد این چاشنی در بارداری میتواند خطرناک باشد؛ مصرف کم ممکن است به سفت شدن جنین کمک کند، اما زیادهروی میتواند خطر سقط را افزایش دهد؛ بنابراین در دوران بارداری باید فقط با نظر پزشک مصرف شود.
- در مردان، مصرف زیاد و بیقاعده آن میتواند باعث تشدید سردی و کاهش قوای جنسی شود؛ بهخصوص اگر مزاج اصلی فرد هم به سردی تمایل داشته باشد.
قاعده کلی عطاری این است: حتی بهترین گیاه دارویی، اگر بدون توجه به مزاج و مقدار مصرف شود، میتواند دردسرساز شود.
نحوه مصرف و نگهداری گرد غوره
برای استفاده روزمره، میتوان مقدار کمی از پودر غوره را هنگام پخت غذا اضافه کرد و در پایان پخت بعد از چشیدن، در صورت نیاز کمی دیگر روی غذا پاشید تا ترشی و گسی آن تنظیم شود. استفاده از گرد غوره در سالادها، بهویژه سالاد سبزیجات تازه، هم طعم غذا را جذابتر میکند و هم آن را از نظر تغذیهای سبکتر از سسهای آماده نگه میدارد.
برای دمنوش، میتوان مقدار اندکی (مثلاً یک قاشق چایخوری سرخالی) را در آب داغ دم کرد؛ اما همانطور که گفته شد، بهتر است این کار روی معده خالی انجام نشود، بهویژه در افراد با معده حساس.
در نگهداری، این پودر باید در ظرف دربسته، دور از رطوبت، گرمای زیاد و نور مستقیم نگهداری شود. اگر حجم بالایی تهیه شده، میتوان بخشی را در فریزر نگه داشت تا عطر و کیفیت آن در طولانیمدت حفظ شود.
جمعبندی
گرد غوره ادویهای است که در ظاهر ساده به نظر میرسد، اما پشت این پودر ترش، ترکیبی از علم تغذیه، تجربه طب سنتی و هنر آشپزی خوابیده است. از کمک به لاغری و کاهش چربی خون گرفته تا تقویت قلب، پاکسازی بدن، بهبود هضم، تنظیم فشار خون و حتی کمک به دردهای عضلانی و روماتیسم، همه در محدوده اثر این ادویه جای میگیرند؛ به شرط آنکه آگاهانه، متعادل و متناسب با مزاج مصرف شود.
دیدگاهها
هیچ دیدگاهی برای این محصول نوشته نشده است.