خواص باقلا مصری برای مفاصل، پوست و کلیه + نکات مهم ایمنی مصرف
اگر به دنبال یک دانه گیاهی متفاوت با طعم تلخ و خواص جالب در طب سنتی هستید، حتما نام باقلا مصری یا ترمس را شنیدهاید. باقلا مصری از خانواده حبوبات است و در منابع قدیمی به عنوان دانهای مقوی، مفید برای پوست، مفاصل و برخی مشکلات کلیوی و گوارشی شناخته میشود؛ با این حال مصرف خودسرانه آن اصلا توصیه نمیشود.
معرفی و شکل ظاهری گیاه
گیاهی که دانههای آن را ترمس یا لوبیا گرگی مینامند، یک گیاه یکساله است که ارتفاع آن حدود ۵۰ سانتیمتر میرسد. برگها معمولا از چند برگچه بیضی تا قطرهای شکل تشکیل شدهاند که سطحی کرکدار دارند و به دمبرگی نسبتا قرمز و کرکدار متصل میشوند. گلها سفیدرنگ و به صورت خوشهای در انتهای ساقههای فرعی ظاهر میشوند و روی گلبرگها لکهای زردرنگ دیده میشود. میوه به شکل غلافی کشیده، نوکدار و سبز تیره است که داخل آن دانههای گرد تا چهارگوش، به رنگ سفید مایل به کرم قرار دارند. این دانهها از نظر ظاهر شبیه باقالای معمولیاند اما کمی کوچکتر هستند.
طبیعت و ترکیبات با توجه به منابع طب سنتی
در منابع طب سنتی، برای باقلا مصری طبیعتی کمی گرم و خشک ذکر شده است. در بررسی ترکیبات این گیاه به آلکالوئیدهایی مانند لوپامین، لوپانین، لوپینین و دیلوپینین اشاره شده که وجود همین ترکیبات، هم تا حدی توجیهکننده خواص و هم توضیحدهنده ضرورت احتیاط در مصرف آن است.
خواص باقلا مصری در طب سنتی
در متون گیاهان دارویی، برای دانه ترمس و فرآوردههای آن، خواص متعددی ذکر شده است. برخی از مهمترین موارد سنتی عبارتاند از:
- کمک به بهبود جوشها، آبله، زخمهای مزمن، جرب و برخی لکههای پوستی در صورت استفاده به صورت ضماد.
- کمک به دفع برخی حشرات موذی، خنازیر و گزیدگی بعضی حیوانات، طبق نقل متون طب سنتی.
- تقویت طحال و کمک به باز شدن گرفتگیهای آن.
- کمک به باز شدن گرفتگیهای کبد و حمایت از عملکرد آن در چارچوب منابع طب سنتی.
- تقویت بینایی در صورت مصرف حسابشده و طبق نسخه متخصص.
- کمک به دفع سنگ مثانه و برخی مواد زائد و سموم طحال.
- یاریرسان در کاهش برخی سردردها، برص (لکههای سفید پوستی) و مشکلات پوستی همراه با لکههای رنگی.
- آمادهسازی ضماد آن همراه با مرمکی برای تسکین درد عرقالنساء (سیاتیک) در دیدگاه طب مزاجی.
کاربردهای موضعی و خوراکی سنتی
برای استفاده از دانه باقلا مصری، بیشتر نسخههای طب سنتی بر کاربرد موضعی تأکید دارند؛ زیرا هم اثربخشی مطلوبتری روی پوست و مفاصل گزارش شده و هم خطرات مصرف خوراکی بیرویه کمتر میشود. به چند نمونه از روشهای سنتی اشاره میکنیم:
- ضماد کوبیده دانه همراه با سرکه روی رگهای درگیر سیاتیک برای کاهش درد.
- جوشاندن دانه با سرکه و عسل و استفاده به شکل مرهم روی مفاصل دردناک، مواضع روماتیسمی و سیاتیک.
- ترکیب آرد این دانه با سرکه و عسل، که در برخی منابع به عنوان قرص یا شربت برای کمک به دفع کرمهای رودهای معرفی شده است.
- مخلوط آرد آن با آرد جو و استفاده موضعی روی زخمها، برخی جراحات سرطانی و لکههای پوستی برای تسریع روند ترمیم.
- تهیه جوشانده ملایم از دانه و نوشیدن آن زیر نظر متخصص برای کمک به رفع گرفتگی مجاری ادراری.
- استفاده از مخلوط دانه با عسل و گیاه صدف برای کاهش حالت تهوع طبق برخی نسخههای سنتی.
- گذاشتن ضماد این دانه روی ناحیه قلب برای کمک به تعدیل سودا در نگاه طب مزاجی.
بدیهی است تمام این موارد صرفاً نقل از متون سنتی است و جایگزین تشخیص و درمان پزشکی مدرن نیست.
فواید تغذیهای و عمومی
همانند دیگر انواع باقلا، دانههای این گیاه منبع خوبی از فیبر و پروتئین گیاهی هستند. مصرف حسابشده حبوبات غنی از پروتئین و فیبر میتواند به احساس سیری بهتر، تنظیم قند خون، کمک به عملکرد بهتر دستگاه گوارش و پیشگیری از یبوست کمک کند. همچنین به دلیل وجود املاحی مانند کلسیم و پتاسیم در باقلاها، در منابع تغذیهای به نقش آنها در حمایت از سلامت استخوانها، کمک به کنترل فشار خون و کاهش خطر برخی مشکلات قلبی اشاره میشود. در بعضی منابع، مصرف منطقی اینگونه حبوبات بهعنوان بخشی از سبک زندگی سالم میتواند به کنترل وزن و کاهش احتمال کمخونی نیز کمک کند.
مقدار و شیوه مصرف در منابع سنتی
در کتابهای طب سنتی برای مصرف خوراکی باقلا مصری حدود تقریبی ذکر شده است؛ مثلا:
- اگر دانه به تنهایی مصرف شود، حداکثر تا حدود هفت مثقال.
- اگر همراه با سایر داروهای گیاهی به کار رود، معمولا سه تا پنج درهم.
این مقادیر صرفاً نقل تاریخی هستند و با توجه به تفاوت مزاج افراد، بیماریهای زمینهای و تداخل با داروهای شیمیایی، نمیتوان آنها را به صورت نسخه عمومی برای همه افراد استفاده کرد. به همین دلیل، استفاده خوراکی از این گیاه بدون نظر پزشک یا متخصص باتجربه طب سنتی میتواند خطرناک باشد.
عوارض و موارد احتیاط
با وجود تمام خواص سنتی، مصرف بیرویه این دانه میتواند عوارض جدی ایجاد کند. در منابع طب سنتی و برخی گزارشها به نکات زیر اشاره شده است:
- دانه تا حدی سمی محسوب میشود و زیادهروی در مصرف آن بهویژه به شکل خوراکی میتواند خطرناک باشد.
- این دانه سنگین و دیر هضم است و برای افرادی با معده ضعیف، مشکلات گوارشی یا بیماریهای خاص اصلا مناسب نیست.
- از این گیاه بهعنوان مسقط جنین یاد شده، بنابراین زنان باردار (بهویژه در سهماهههای حساس) و حتی زنان شیرده باید از مصرف خودسرانه آن کاملا پرهیز کنند.
- مصرف آن در کودکان، سالمندان، افراد مبتلا به بیماریهای مزمن کبدی و کلیوی یا کسانی که داروهای متعدد مصرف میکنند، حتما باید زیر نظر پزشک باشد.
در مجموع، بهتر است از این دانه بیشتر به شکل ضماد و فرآوردههای موضعی تحت نظر درمانگر استفاده شود و مصرف خوراکی تنها در صورت تجویز دقیق و کوتاهمدت انجام گیرد.
نحوه نگهداری و خرید
برای بهرهمندی از کیفیت بهتر، دانه باید تازه، بدون بوی ماندگی، بدون آلودگی و عاری از هرگونه مواد افزودنی باشد. نگهداری آن در ظرف دربسته، دور از نور مستقیم خورشید و رطوبت، به حفظ خواص و جلوگیری از کپکزدگی کمک میکند. هنگام خرید، به یکدست بودن رنگ دانهها، نداشتن آفتزدگی و معتبر بودن فروشنده توجه کنید. هنگام انتخاب محصول، سراغ فروشگاهی بروید که باقلا مصری را تمیز، خشک، با بستهبندی بهداشتی و وزن مشخص عرضه میکند تا خیالتان از بابت کیفیت و سلامت کالا راحت باشد.
جمعبندی
باقلا مصری دانهای تلخ، مقوی و در عین حال حساس است که هم در نسخههای طب سنتی برای پوست، مفاصل، مجاری ادراری و برخی مشکلات گوارشی از آن یاد شده و هم از نظر تغذیهای میتواند بخشی از سبد حبوبات باشد. با این حال وجود آلکالوئیدها و گزارشهایی درباره سمیبودن نسبی و اثرات نامطلوب بر جنین، باعث میشود که هرگونه مصرف خودسرانه آن، بهخصوص به شکل خوراکی، پرریسک و نامطلوب باشد. اگر قصد استفاده درمانی از این گیاه را دارید، حتما پیش از هر چیز با پزشک یا متخصص طب سنتی مشورت کنید و هرگز تنها بر اساس شنیدهها یا نسخههای خانگی اقدام نکنید.
دیدگاهها
هیچ دیدگاهی برای این محصول نوشته نشده است.