لیمونگراس (علف لیمو)
لیمون گراس (Lemongrass) با نام علمی Cymbopogon گروهی از علفهای معطرِ گرمسیری است که بهخاطر رایحهی لیمویی، کاربردهای گستردهای در دمنوشهای گیاهی، آشپزی جنوب شرق آسیا، رایحهدرمانی و فرآوردههای آرایشی دارد. در بازار ایران، بهویژه در عطاریها، این گیاه اغلب با عنوان علف لیمو شناخته میشود و بهصورت خشک برای دمنوش، یا بهصورت اسانس/روغن جهت مصرف موضعی عرضه میگردد.
علف لیمو چیست؟ (شناخت گیاه و گونهها)
علف لیمو یک علف استوایی همیشهسبز با ساقههای باریک و فیبری است که بسته به گونه (مانند C. citratus یا C. schoenanthus) عطر، شدت طعم و کاربرد کمی متفاوتی دارد. بخش خوراکیِ پرکاربرد، ساقهی زیرین و بخش نرم داخلی است که بیشترین تجمع ترکیبات معطر (سیترال، ژرانیال و نرال) را دارد.
- نامهای رایج: چمن معطر، چای سفید هندی، لمونگراس
- طبع: گرم
- اشکال مصرف: برگ/ساقه خشک برای دمنوش، ساقه تازه برای آشپزی، اسانس برای رایحهدرمانی و پمادهای موضعی
ارزش غذایی و ترکیبات شاخص
- ریزمغذیها (در مقدار کم): کلسیم، آهن، منیزیم، منگنز، پتاسیم، فولات و ویتامین C
- ترکیبات فعال: سیترال (نرال/ژرانیال)، فلاونوئیدها و آنتیاکسیدانها (مثل ایزوریانتین)، ترکیبات ضد میکروبی و ضدالتهابی
- کالری دمنوش ناچیز است؛ روغن خوراکیِ طعمدهنده (روغن پایه + عصاره علف) بهطور طبیعی کالری/چربی بیشتری دارد.
خواص لیمون گراس
فهرست زیر با توجه به متون طب سنتی و شواهد پژوهشی است (شدت اثر بسته به دوز/مدتمصرف متفاوت است):
- ضد میکروب و کمک به بهداشت دهان و دندان (مهار رشد باکتریهای مولد پوسیدگی)
- بهبود گوارش: کاهش نفخ، کمک به هضم، تعدیل ناراحتیهای معده و پشتیبانی از میکروبیوم
- کاهش فشار خون (همراه با سبک زندگی سالم)، کاهش LDL/کلسترول
- اثرات آنتیاکسیدانی و ضدسرطان (کمک به مهار رادیکالهای آزاد)
- افزایش متابولیسم و پشتیبانی از کاهش وزن (سیری بهتر، نوشیدنی کمکالری جایگزین)
- ضدالتهاب و مسکن خفیف؛ مفید برای دردهای عضلانی/مفصلی (بهصورت دمنوش یا موضعی با اسانس رقیقشده)
- پشتیبانی از پوست و مو: کمک به کاهش آکنه/قارچهای سطحی، تقویت فولیکول مو (بهویژه از مسیر تغذیهای و بهبود گردش)
- آرامبخش ملایم و کاهش تنش؛ کاربرد در رایحهدرمانی
- افزایش ادرار و کمک به دفع سدیم اضافی (پشتیبان قلب/کبد در کنار رژیم مناسب)
چه کسانی نباید علف لیمو مصرف کنند؟
- بارداری و شیردهی: تا زمانی که پزشک تجویز نکرده، پرهیز شود (احتمال تحریک انقباضات رحمی).
- افراد با برادیکاردی (ضربان پایین) یا مصرفکننده دیورتیکها.
- هیپوکالمی (پتاسیم پایین).
- افراد با حساسیت شناختهشده به گیاه یا اسانس آن.
- کودکان: مصرف درمانیِ دوزبالا یا استنشاق مستقیم اسانس توصیه نمیشود.
عوارض احتمالی (اغلب در مصرف زیاد/ناصحیح)
سرگیجه، خوابآلودگی، خشکی دهان، تکرر ادرار، ناراحتی معده/پوست (تماس موضعیِ غلیظ). اسانس غلیظ میتواند مخاط معده/کبد را تحریک کند؛ همیشه رقیقسازی الزامی است.
تداخلهای مهم
- داروهای خوابآور/آرامبخش (اثر خوابآلودگی بیشتر).
- برخی داروهای متابولیزهشونده در کبد (تغییر سرعت متابولیسم؛ مشورت پزشکی لازم).
- دوره شیمیدرمانی: بهدلیل احتمال تداخل، بدون اجازه پزشک مصرف نشود.
طرز تهیه دمنوش استاندارد
مواد لازم (۲ فنجان):
- آب جوش ۲ فنجان
- ساقه/برگ خشکشده (درشت خرد شده) ۱–۲ قاشق غذاخوری
- عسل یا لیموترش تازه (اختیاری)
روش:
۱) گیاه را در قوری بریزید و آب جوش روی آن اضافه کنید.
۲) ۸–۱۰ دقیقه دم بکشد (درِ قوری بسته).
۳) صاف کرده و ساده یا با چند قطره آبلیمو میل کنید. (برای نسخه سرد: روی یخ سرو کنید.)
مقدار مصرف روزانه: از ۱ فنجان شروع کنید؛ در صورت تحمل، تا ۲ فنجان در روز. (دوز درمانیِ بیشتر فقط با نظر پزشک/متخصص تغذیه.)
روغن و اسانس: کاربرد و ایمنی
- موضعی برای ماساژ مفاصل/عضلات: اسانس را ۱–۲٪ در روغن حامل (بادام شیرین، جوجوبا…) رقیق کنید.
- رایحهدرمانی: ۳–۵ قطره در دستگاه دیفیوزرِ استاندارد اتاق.
- از مصرف خوراکی اسانس بدون نظارت تخصصی پرهیز کنید.
نکات نگهداری و آمادهسازی
- خرید: ساقههای سبزِ روشن، معطر، سنگین و بدون پوستهپوسته شدن.
- نگهداری: در کیسه دربسته، ۲–۳ هفته در یخچال، تا ۶ ماه در فریزر.
- آمادهسازی آشپزی: لایههای بیرونی را جدا و بخش نرم داخلی را حلقهحلقه/کوبیده استفاده کنید (سوپها، کاریها، مارینادها).
جمعبندی
لیمون گراس یک گیاه معطرِ چندکاره با پشتوانه سنتی و شواهد علمی روبهافزایش است: از گوارش و فشار خون تا پوست، مو و آرامش روان. با رعایت دوز معقول، منع مصرفها و تداخلات، دمنوش روزانهاش میتواند انتخابی سالم، کمکالری و خوشعطر باشد. برای مصرف درمانیِ هدفمند، حتماً با پزشک یا متخصص تغذیه هماهنگ کنید.
پرسشهای پرتکرار
آیا برای لاغری کافی است؟ خیر؛ دمنوش کالری کمی دارد و به سیری/متابولیسم کمک میکند، اما رژیم و فعالیت شرط اصلی است.
برای فشار خون مفید است؟ میتواند نقش کمکی داشته باشد؛ ولی جایگزین دارو نیست. با پزشک هماهنگ کنید.
برای پوست و مو چطور؟ بهصورت نوشیدنیِ آنتیاکسیدانی و موضعیِ رقیقشده به بهداشت پوست و تقویت مو کمک میکند؛ آزمون پَچ پوستی انجام شود.
دیدگاهها
هیچ دیدگاهی برای این محصول نوشته نشده است.