بهمن سفید؛ تقویت اسپرم

بهمن سفید یکی از گیاهان ارزشمند طب سنتی ایرانی است که به دلیل ریشه‌ی دارویی خود در نسخه‌های درمانی مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرد. این گیاه که با نام علمی Centaurea behen شناخته می‌شود، از خانواده کامپوزیت‌ها بوده و در مناطق کوهستانی ایران رشد می‌کند. ریشه‌ی ضخیم و معطر این گیاه از گذشته تا امروز در تقویت قوای عمومی بدن، بهبود مشکلات گوارشی، کمک به دفع سنگ کلیه و حتی سلامت پوست و مو، کاربردهای گسترده‌ای داشته است. در منابع طب سنتی، همزمان از دو گونه‌ی بهمن سرخ و سفید یاد شده و اگرچه خواص آن‌ها بسیار مشابه‌اند، اما نوع سرخ از لحاظ گرمی و اثرگذاری اندکی قوی‌تر عمل می‌کند.

شناخت کلی گیاه بهمن سفید

این گیاه علفی و دوساله معمولاً ارتفاعی حدود ۴۰ تا ۵۰ سانتی‌متر داشته و در مواردی تا ۷۰ سانتیمتر نیز رشد می‌کند. برگ‌ها سبز متمایل به زرد هستند و بافتی زبر همراه با رگبرگ‌های برجسته دارند. گل‌ها به رنگ زرد و در قالب یک مخروط کوچک در نوک ساقه دیده می‌شوند.
بخش قابل استفاده این گیاه، ریشه ضخیم و عمودی آن است که ظاهر آن شبیه زردک اما سخت‌تر، ناهموارتر و دارای عطری طبیعی و مطبوع است.

زیستگاه و محل رویش گیاه

اگرچه این گیاه در منابع طب سنتی ایران کهن معرفی شده، اما زیستگاه طبیعی آن امروز در مناطق مختلف کشور قابل مشاهده است.
مهم‌ترین رویشگاه‌های این گیاه شامل:

• اشترانکوه
• کرمانشاه و کردستان
• همدان
• ری و دماوند
• خراسان
• فارس
• مناطق اطراف پاسارگاد، ایذه، گتوند

در برخی منابع اشاره شده است که نام بهمن سفید به دلیل برداشت ریشه در ماه بهمن انتخاب شده است؛ هرچند اروپایی‌ها نیز نام مشابهی برای این گیاه به کار می‌برند.

کاربردهای قدیمی و پیشینه تاریخی

در دوران ایران باستان از ریشه این گیاه در جشن “بهمنگان” یا “بهمنجه” استفاده می‌شده است. در این جشن که دومین روز ماه بهمن برگزار می‌شد، ایرانیان ریشه گیاه بهمن را در غذاهای مختلف مصرف کرده و باور داشتند که این گیاه باعث تقویت حافظه، افزایش انرژی و بهبود قوای جسمی می‌شود.

خواص درمانی بهمن سفید در طب سنتی

بخش دارویی این گیاه، ریشه است. در بررسی‌های شیمیایی، ترکیبی تلخ و متبلور به نام لاکتون بهنین در این گیاه شناسایی شده که بخش مهمی از خواص آن را ایجاد می‌کند. در ادامه، خواص درمانی بهمن سفید را بیان می‌کنیم.

۱. تقویت قوای جنسی و افزایش اسپرم

ریشه این گیاه در طب سنتی به‌عنوان یک تقویت‌کننده قوای جنسی شناخته می‌شود. افزایش شهوت، بهبود ضعف جنسی و کمک به تقویت باروری از مهم‌ترین اثرات آن است. همچنین در هند از آن برای تقویت توان جنسی به‌طور گسترده استفاده می‌شود.

۲.  بهبود عملکرد دستگاه گردش خون

این گیاه برای افراد دچار ضعف قلب یا طپش ناشی از سردی مفید است. ترکیبات فعال موجود در ریشه باعث تقویت عضله قلب شده و به بهبود گردش خون کمک می‌کند.

۳. افزایش وزن و تقویت عمومی بدن

ریشه این گیاه در نسخه‌های چاق‌کننده جایگاه ویژه‌ای دارد. مصرف منظم آن می‌تواند به افزایش انرژی، تقویت بدن و رفع ضعف مزاجی کمک کند. ترکیب آن با بادام و نخود از معروف‌ترین نسخه‌های طب سنتی برای چاقی است.

۴. بهبود مشکلات گوارشی و رفع نفخ

این گیاه خاصیت ضدنفخ داشته و انسدادهای بلغمی دستگاه گوارش را برطرف می‌کند. در رفع سوءهاضمه، ورم معده و ناراحتی‌های گوارشی مفید است و به پاکسازی مجاری گوارشی کمک می‌کند.

۵. درمان یرقان

در منابع طب سنتی، ریشه بهمن سفید به‌عنوان یک بهبوددهنده عملکرد کبد و مفید برای یرقان ویروسی معرفی شده است. مصرف آن موجب باز شدن انسدادهای کبدی و بهبود رنگ چهره می‌شود.

۶. کمک به دفع سنگ کلیه و مثانه

این گیاه با طبیعت گرم خود می‌تواند به خرد کردن و دفع سنگ کلیه و سنگ‌های مجاری ادرار کمک کند. در نسخه‌های قدیمی، آن را “باز کننده عروق” و “پاک کننده مجاری” معرفی کرده‌اند.

۷. بهبود سلامت پوست و مو

ضماد بهمن ترکیب‌شده با عسل و نمک طعام باعث:

• افزایش جریان خون زیر پوست
• درمان لکه‌های سفید
• بهبود لک‌های صورت و درخشندگی چهره

همچنین شستن مو با جوشانده بهمن باعث خوشبو شدن و تقویت ریشه مو می‌شود.

نحوه مصرف بهمن سفید

1. روش‌های مصرف خوراکی

• مصرف ۱۰ گرم پودر ریشه ناشتا برای افزایش وزن
• جوشاندن ۲۰–۵۰ گرم ریشه در یک لیتر آب و مصرف قبل از صبحانه
• ترکیب پودر با شیر، عسل یا غذا برای افزایش انرژی2.  روش مصرف پوستی

• ضماد ریشه سفید + ریشه سرخ + نمک طعام + عسل رقیق
• ماساژ روی پوست برای ۴ ساعت و سپس شستشو با آب گرم
• مناسب برای کک‌ومک، تیرگی، لکه سفید و بهبود رنگ چهره3. روش مصرف برای مشکلات زنانه

• جوشانده ریشه همراه زعفران
• مصرف به صورت تنقیه برای کاهش رطوبت اضافی و رفع عفونت واژن

عوارض و موارد احتیاط مصرف

مصرف این گیاه معمولاً ایمن گزارش شده است، اما گروه‌های زیر باید احتیاط کنند:

• زنان باردار و شیرده
• افراد دارای ناراحتی شدید گوارشی
• افرادی که حساسیت به خانواده گیاهان Asteraceae دارند
• بیماران تحت مصرف داروهای خاص (نیاز به مشورت پزشک)

مصرف بیش از حد ممکن است باعث نفخ، حساسیت پوستی یا ناراحتی‌های گوارشی شود.

جمع‌بندی

بهمن سفید گیاهی ارزشمند با خواص متعدد در حوزه سلامت بدن، تقویت عمومی، بهبود عملکرد دستگاه گوارش، کمک به دفع سنگ‌های کلیوی و ارتقای سلامت پوست است. این گیاه با تاریخچه‌ای طولانی در طب سنتی ایران، همچنان جایگاه خود را در نسخه‌های گیاهی حفظ کرده و برای افرادی که به دنبال روش‌های طبیعی برای افزایش توان و سلامت بدن هستند، انتخابی مطمئن به‌شمار می‌رود.