تربد؛ خواب آرام بیماران روماتیسمی

تربد یکی از گیاهان دارویی قدیمی و ارزشمند در طب سنتی است که به‌سبب خواص قوی مسهلی، پاک‌کننده و ضدالتهابی شهرت دارد. بخش مورد استفاده این گیاه، ریشه یا ساقه زیرزمینی آن است که در متون طب سنتی با نام «تربد مُجوف» نیز شناخته می‌شود. این ریشه که بیشتر از مناطقی مانند هندوستان، مالزی و جزایر اقیانوسیه وارد می‌شود، سرشار از ترکیبات فعال گیاهی بوده و در نسخه‌های درمانی برای پاکسازی معده و روده، کاهش بلغم، بهبود مشکلات تنفسی و رفع دردهای مفصلی کاربرد دارد. طبیعت گرم و خشک آن باعث شده که برای مزاج‌های سرد بسیار مناسب باشد.

تربد چیست؟

این محصول  ریشه گیاهی چندساله با ساقه‌های بالا‌رونده شبیه عشقه است. سطح بیرونی ریشه ناصاف، پرپیچ‌وخم و دارای شیارهای تیره و نامنظم است. درون ریشه، صمغ زردرنگی وجود دارد که بخش اصلی اثر مسهلی گیاه محسوب می‌شود. این محصول سبک، شکننده و به‌راحتی قابل ساییدن است و نوع مرغوب آن درون خالی دارد.

رویشگاه طبیعی این گیاه کشورهای سیلان، مالزی، هند و برخی جزایر استرالیا است و اگرچه حضور آن در ایران گزارش رسمی ندارد، اما در منابع قدیمی طب سنتی اشاره‌هایی به رویش آن در خراسان دیده می‌شود.

طبع و ترکیبات

ریشه تربد سرشار از ترکیبات مؤثر دارویی است، از جمله:
جالاپین، جالاپیک اسید، تامپی‌کولیک اسید، توروپتن، گلوکوزیدهای گیاهی، ایپوئیک اسید، والریانیک اسید، نشاسته، قندها، مانیتول، اگزالات کلسیم و رزین‌های گلیکوزیدی. وجود چنین ترکیباتی باعث شده که این گیاه از قوی‌ترین گیاهان مسهل و پاک‌کننده در طب سنتی باشد.

طبق نظر حکمای طب سنتی، طبیعت این گیاه دارویی گرم و خشک است. بخش مورد استفاده در درمان، ریشه یا ریزوم گیاه بوده که در نسخه‌های گیاهی برای پاکسازی بدن و درمان‌های عمیق به کار می‌رود.

 خواص

از این گیاه دارویی به عنوان دارویی قوی  برای درمان اختلالات گوارشی، مشکلات تنفسی، دردهای مفصلی و پاکسازی بدن استفاده می‌شود. به‌دلیل خاصیت مسهلی و صفراآور، معمولاً در نسخه‌های پاکسازی عمیق معده، روده و رحم مورد توجه است.

۱. پاکسازی معده و روده

این ریشه یکی از قوی‌ترین مسهل‌های طبیعی است و برای تخلیه روده‌ها و خارج کردن بلغم، رطوبت‌ها و مواد زائد به‌کار می‌رود. این گیاه حرکت روده را تحریک کرده و برای یبوست‌های مزمن، نفخ شدید و پاکسازی دستگاه گوارش کاربرد دارد.

۲. کاهش بلغم و رطوبت‌های زائد

این محصول به‌عنوان داروی مؤثر در کاهش بلغم معده و رفع سردی بدن شناخته می‌شود. مصرف آن به‌ویژه برای افرادی که دچار تجمع بلغم در معده و رحم هستند، توصیه می‌شود. در ترکیب با زنجبیل اثرات آن چند برابر می‌شود.

۳. بهبود دردهای مفصلی و رماتیسم

ریشه تربد اثر ضدالتهابی قابل توجهی دارد و در تسکین دردهای مفصلی، رماتیسم، نقرس و سیاتیک استفاده می‌شود. می‌توان آن را به‌صورت جوشانده یا به شکل ترکیب شده با روغن‌های گیاهی به‌کار برد.

۴. درمان مشکلات تنفسی و سرفه‌های مزمن

این گیاه برای کاهش رطوبت و بلغم دستگاه تنفسی مؤثر است. نسخه‌های سنتی ترکیب این محصول با زنجبیل یا نبات را برای بهبود سرفه، تنگی نفس و پاکسازی ریه پیشنهاد می‌کنند.

۵. تقویت اعصاب و رفع اختلالات عصبی

مصرف ترکیب تربد با پوست هلیله کابلی یا روغن بادام در متون طب سنتی برای کمک به مشکلاتی مانند صرع، مالیخولیا، جنون خفیف و ضعف اعصاب ذکر شده است. همچنین برای گرفتگی عضلانی ناشی از سیاتیک و فلج موضعی مفید است.

۶. کاربرد در مسمومیت‌ها، مارگزیدگی و عقرب‌زدگی

در کشورهای آسیایی از این گیاه به‌عنوان ضدسم طبیعی استفاده می‌شود. این گیاه به کاهش اثرات زهر مار و عقرب کمک کرده و در نسخه‌های بومی به‌عنوان پادزهر شناخته شده است.

نحوه مصرف تربد

• بهترین روش مصرف، جوشانده ریشه است؛ میانگین مصرف روزانه حدود ۱۲ گرم تعیین شده است.
• پودر نرم این گیاه نباید زیاد ساییده شود؛ چون احتمال چسبیدن به جدار روده دارد.
• در برخی نسخه‌ها با زنجبیل، شکر سرخ و آب گرم مصرف می‌شود.
• اگر همراه نمک استفاده شود، باید حتماً با آب سرد خورده شود.
• مصرف بیش از حد مجاز می‌تواند موجب اسهال شدید و افت فشار شود.

عوارض و موارد منع مصرف

مصرف تربد باید زیر نظر متخصص طب سنتی انجام شود.
ممنوعیت‌ها:

• بارداری و شیردهی
• افراد گرم‌مزاج (مگر با تعدیل‌کننده‌ها)
• بیماران دچار کولیت، کرون، زخم معده یا مشکلات جدی گوارشی
• افراد مبتلا به آپاندیسیت
• بیماران مصرف‌کننده داروهای رقیق‌کننده خون
  مصرف نادرست این گیاه می‌تواند باعث دل‌درد، ضعف شدید، تهوع و اسهال شود.

جمع‌بندی

تربد یکی از گیاهان دارویی قوی و کم‌نظیر است که با طبع گرم و خشک خود، نقش مهمی در پاکسازی بدن، کاهش بلغم، بهبود اختلالات گوارشی و تقویت سیستم تنفسی دارد. خواص ضدالتهابی و صفراآور آن باعث شده که در درمان دردهای مفصلی، رماتیسم، سرفه‌های مزمن و مشکلات عصبی نیز جایگاه ویژه‌ای داشته باشد. با وجود تأثیرات قوی، مصرف این محصول باید با احتیاط و صرفاً زیر نظر متخصص انجام شود. برای تهیه تازه و باکیفیت این محصول می‌توانید از طریق فروشگاه کاسپین هرب اقدام کنید.